ບຸນກະຖິນ

ບຸນປະເພນີຕ່າງໆໃນສິບສອງເດືອນຂອງລາວເຮົາ ໄດ້ບັນຈຸເອົາບຸນກະຖິນເຂົ້ານຳ ວ່າເປັນບຸນປະເພນີຂອງຊາດລາວ ລັກສະນະຂອງກະຖິນມີສອງຢ່າງຄື: 

ຈຸນລະກະຖິນ ແລະ ມະຫາກະຖິນ 

• ຈຸນລະກະຖິນ ເປັນກະຖິນນ້ອຍ ມີໄລຍະກະກຽມສັ້ນ ເປັນກະຖິນດ່ວນເຮັດໃຫ້ແລ້ວມື້ດຽວ ຫຼື ເພິ່ນມັກຮ້ອງວ່າ ກະຖິນແລ່ນ ເລີ່ມຕົ້ນແຕ່ເຂັນຝ້າຍ ຕ່ຳ ຍ້ອມສີ ຕັດຫຍິບເປັນຜືນ ໃຫ້ສຳເລັດໃນມື້ນັ້ນ ການເຮັດກະຖິນປະເພດນີ້ ຕ້ອງມີຄວາມສາມັກຄີ ມີຄວາມຊຳນິຊຳນານເປັນພິເສດ ຈຶ່ງສາມາດເຮັດໄດ້ໃນມື້ດຽວ ປັດຈຸບັນບໍ່ເປັນທີ່ນິຍົມເຮັດແລ້ວ ເນື່ອງຈາກມີສິນຄ້າໃຊ້ໃນ ການເຮັດບຸນປະເພດຕ່າງໆເຕັມຕະຫຼາດ ບໍ່ວ່າຈະເຮັດຫຍັງກໍຈັດໃຫ້ແລ້ວບໍ່ເຖິງ 20 ນາທີຊ້ຳ
• ມະຫາກະຖິນ ເປັນກະຖິນໃຫຍ່ ຄືຜູ້ເຮັດມີເວລາກະກຽມດົນ ມີບໍລິຂານ ບໍລິວານຫຼາຍຄືນິຍົມກັນເຮັດຄືສູ່ມືນີ້ ຜ້າທີ່ຈະຖວາຍເປັນ ຜ້າກະຖິນນັ້ນ ຕ້ອງເປັນຜ້າທີ່ໄດ້ຂະໜາດທັງສ່ວນກ້ວາງ ແລະ ສ່ວນຍາວ ຖ້າບໍ່ໄດ້ຂະໜາດໃຊ້ບໍ່ໄດ້ ຫຼັກການ ກຳນົດວ່າ: ຜ້າສັງຄາ ແລະ ຈີວອນໃຫ້ກ້ວາງ 4 ສອກ ຍາວ 6 ສອກ ຜ້າສະບົງກ້ວາງ 2 ສອກ ຍາວ 6 ສອກ ກະຖິນຕ້ອງມີເຄື່ອງບໍລິຂານທີ່ຄົບຖ້ວນ 8 ຢ່າງເຊັ່ນ: ບາດ ສັງຄາ ຈີວອນ ສະບົງ ມີດແຖ ຫຼື ມີດຕັດ ປະຄົດແອວ ກະບອກຕອງນ້ຳ ເຂັມ ຢ່າງລະໜຶ່ງອັນ.

ທີ່ມາຂອງການທອດກະຖິນ ມີເລື່ອງເລົ່າວ່າຄັ້ງໜຶ່ງນານມາແລ້ວ ມີພະສົງຊາວເມືອງປາຖາ ຈຳນວນ 30 ອົງ ມີຈຸດປະ­ສົງຈະ ເດີນທາງໄປເຂົ້າເຝົ້າພະພຸດທະເຈົ້າ ທີ່ພຣະເຊຕະວັນມະຫາວິຫານ ແຕ່ການເດີນທາງນັ້ນໄປບໍ່ທັນເຖິງ ພໍດີຖືກມື້ເຂົ້າພັນສາກ່ອນ ຈຶ່ງພາກັນຈຳພັນສາຢູ່ທີ່ເມືອງສາເກດ ເມື່ອອອກພັນສາແລ້ວ ຈຶ່ງພາກັນເດີນທາງຕໍ່ຈົນເຖິງພຣະເຊຕະວັນມະຫາວິຫານ ພະສົງ ເຫຼົ່ານັ້ນມີຈີວອນເປື້ອນຊຸ່ມໄປດ້ວຍນ້ຳ ພະພຸດທະເຈົ້າຈຶ່ງເຫັນຄວາມລຳບາກຂາດເຂີນຂອງພະສົງເຫຼົ່ານັ້ນ ຈຶ່ງອະນຸຍາດ ໃຫ້ຮັບຜ້າ ກະຖິນ ດັ່ງນັ້ນ ຕອນທ້າຍລະດູຝົນໜຶ່ງເດືອນ 5 ມື້ແຕ່ແຮມໜຶ່ງຄ່ຳ ເດືອນສິບເອັດ ເຖິງສິບຫ້າຄ່ຳ ເດືອນສິບສອງ ເປັນໄລຍະທອດຜ້າກະຖິນ.

ການຈອງກະຖິນ ຫຼື ການປັກກະຖິນ ແມ່ນການໝາຍກຳນົດການໄວ້ຄື ເຮັດໃຫ້ຕົນເອງຮູ້ວ່າ ມີຄວາມມຸ່ງໝາຍ ຕັ້ງໃຈຈະມາທອດກະຖິນທີ່ວັດນີ້ ໂດຍຂຽນໃສ່ເຈັ້ຍໄປຕິດໄວ້ທີ່ສາລາໂຮງທຳ ອາຮາມ ສີມບ່ອນເປີດເຜີຍ ວ່າຈະເອົາກະຖິນມາທອດຢູ່ວັດນີ້ ໃນວັນນັ້ນວັນນີ້ ຊຶ່ງວັດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ພະສົງ ອອກຕົນຍາດໂຍມ ຕ້ອງມີສະຕິກຽມພ້ອມຮັບກະຖິນ ທັງນີ້ເພື່ອເປັນຫຼັກຖານ ບໍ່ໃຫ້ມີການຈອງຊ້ຳກັນ ຖ້າມາທອດຮອດສອງກອງໃນວັດດຽວ ກໍຕ້ອງໂຮມເປັນກອງດຽວ ຫຼື ຜູ້ມາລຸນກໍໃຫ້ກາຍເປັນຜ້າປ່າ.

ພະສົງທີ່ຈະຮັບຜ້າກະຖິນໄດ້ນັ້ນ ຕ້ອງແມ່ນຜູ້ຈຳພັນສາຢູ່ໃນວັດນັ້ນຄົບ 3 ເດືອນ ມີຈຳນວນພະສົງຈຳວັດນຳ 5 ອົງຂຶ້ນໄປ ແລະ ເປັນຜູ້ມີຈີວອນເກົ່າ ຜູ້ສະຫຼາດຫຼັກແຫຼມໃນພຣະທຳວິໄນເປັນຢ່າງດີ ທັງສາມາດທຳກິດຈະກຳກ່ຽວກັບຜ້າກະຖິນໄດ້ ໂດຍຖືກ­ຕ້ອງກັບພຸດທະບັນຍັດ ພິທີການທາງກະຖິນນັ້ນ ດຳເນີນຕາມຂັ້ນຕອນຕ່າງຫາກ ຊຶ່ງພະ­ສົງໃນວັດຈະນຳພາເຮັດ ສ່ວນອະນິສົງທາງກະຖິນ ພະສົງຜູ້ໄດ້ຮັບຈະໄດ້ຮັບອະນິສົງ 5ປະການ ສ່ວນອອກຕົນຍາດໂຍມທີ່ເປັນຜູ້ຖວາຍກະຖິນ ກໍຈະໄດ້ຮັບອານິສົງດັ່ງນີ້

ອານິສົງສ໌ ຫຼືປະໂຫຍດຂອງບຸນກະຖິນ :

ປະໂຫຍດທາງສົງຄ໌: ເພື່ອສະແດງອອກຂອງ ພິກຂຸທີ່ໄດ້ ຈຳພັນສາຢູ່ຮ່ວມກັນ ແລະໄດ້ຮັບ ອານິສົງຄ໌(ມີສິດທິ) 5 ປະການຄື:

(1) ໄປໃສບໍ່ຕ້ອງບອກລາພິກຂຸອື່ນ (ຖ້າບໍ່ໄດ້ອາສິສົງຄ໌ກະຖິນແລ້ວ ໄປໃສບໍ່ ບອກລາຕ້ອງ  ອາບັດປາຈິດຕີຕາມວິໄນບັນຍັດ ແຕ່ທີ່ວ່າໄປໃສບໍ່ຕ້ອງບອກລາກໍ່ໄດ້) ສະເພາະເຂດອານິສົງສ໌ກະຖິນຕັ້ງແຕ່ ເດືອນ 12 ເພັງໄປເຖິງເດືອນ 4 ເພັງ ເທົ່ານັ້ນເມື່ອ ໂປງກະຖິນ(ຫມົດເວລາກະຖິນ) ອານິສົງສ໌ນັ້ນກໍ່ຫມົດສິດ ແຕ່ໂດຍ ມາລະຍາດ ກໍ່ຄວນບອກລາ ແລະອາດເປັນເພາະໝັ້ນໃຈ ໃນຄຸນນະສົມບັດແລະ ຄຸນຄວາມດີຂອງທ່ານເອງຈິ່ງບໍ່ບອກລາກໍ່ໄດ້;

(2) ໄປທາງໃດບໍ່ຕ້ອງນໍາເອົາຜ້າ ໄຕຣ ຈີວອນໄປທັ້ງໄຕຣ;

(3) ສັນອາຫານຮ່ວມກຸ່ມກັນໄດ້;

(4) ເກັບຜ້າໄວ້ໄດ້ ຫລາຍຜືນຕາມ ຄວາມຕ້ອງການ (ໂດຍບໍ່ເຮັດ ເປັນສອງເຈົ້າຂອງ);

(5) ຜ້າທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນວັດພິກຂຸອົງທີ່ຮັບກະຖິນນັ້ນ ຍັງມີສິດໄດ້ຮັບສ່ວນ ແບ່ງນັ້ນດ້ວຍ.

ສ່ວນອານິສົງສ໌ຫຼືປະໂຫຍດທາງຄາຣະວາດ:

(1) ຈະເປັນຜູ້ມີຊື່ສຽງດັງໄປ ທົ່ວທຸກທິດ

(2) ເປັນຜູ້ສືບອາຍຸພຣະພຸດທະສາສນາ ເພາະເປັນຜູ້ໃຫ້ກໍາລັງ ສະນັບສະໜຸນແກ່ພຣະສົງສ໌

(3) ເປັນການຮັກສາປະເພນີທີ່ດີງາມໄວ້ ບໍ່ໃຫ້ເສື່ອມສູນໄປ

(4) ເປັນການປະຕິບັດຕາມພຸດໂທວາດຂອງພຣະບໍຣົມມະສາສດາ

(5) ເປັນການກະທຳຊັບແລະຊີວິດໃຫ້ມີສາຣະແກ່ນສາຣ

(6) ເປັນການສ້າງຄວາມສາມັກຄີໃນລະຫວ່າງພຸດທະບໍຣິສັດ

(7) ເປັນການສະສົມທືນຄືສ້າງບຸນ ກຸສົນໄວ້ໃນພາຍພາກຫນ້າ ແລະ

(8) ເປັນການສ້າງທາງໄປສວັນ ແລະນິບພານໃຫ້ແກ່ຕົນເອງ.

ຄວາມເປັນມາຂອງບຸນທອດຜ້າກະຖິນ

ການທອດກະຖິນ ທອດໄດ້ພຽງແຕ່ປີລະນຶ່ງຄັ້ງເທົ່ານັ້ນ ທ່ານຈຶ່ງຈັດໃຫ້ເປັນການລະທານ ໝາຍຄວາມວ່າ “ການຖວາຍທານ ຕາມກາລະສະໄໝ” ຄຳວ່າພິທີການທອດກະຖິນ ໝາຍຄວາມວ່າ “ທຳພິທີເອົາຜູ້ທີ່ຕ້ອງການ ຮັດເປັນຜ້າກະຖິນນັ້ນນຳໄປທອດໄວ້ ວາງໄວ້ຖ່າມກາງສົງ” ເຈົ້າພາບບໍ່ໄດ້ຍົກຜ້າກະຖິນນັ້ນປະເຄນໃຫ້ພຣະພິກຂຸອົງໃດອົງໜຶ່ງ.

ຄຳວ່າ “ກະຖິນ” ເປັນຊື່ຂອງຂອບໄມ້ທີ່ຈະເອົາມາຂຶງເພື່ອເຮັດຈີວອນໃຫ້ໄດ້ຂະໜາດ ຮຽກຕາມຄວາມ ເດີມວ່າ “ໄມ້ສະດຶງ” ເນື່ອງຈາກການເຮັດຜ້າຈີວອນໃນສະໄໝພຸດທະການພຣະສົງໄດ້ເຮັດກັນເອງ ເພື່ອໃຫ້ງ່າຍຕໍ່ສະພາບຄວາມເປັນຢູ່ຂອງພຣະສົງ ທີ່ຢູ່ໂດຍປາສະຈາກພັນທະນາການຢູ່ແລ້ວ ແຕ່ຕ້ອງຖືກຕ້ອງຕາມພຣະວິໄນດ້ວຍ ພຣະສົງ ກໍຕ້ອງກະຂະໜາດຂອງຜ້າຈີວອນທີ່ຕ້ອງການກ່ອນ ດ້ວຍການເອົາໄມ້ “ກະຖິນ” ເຊິ່ງ ເປັນໄມ້ທີ່ບໍ່ຕ້ອງຫ້າມ ມາຕັດກະໄວ້ດີແລ້ວ ຈຶ່ງເອົາຜ້າທີ່ຫາມາໄດ້ຈາກທີ່ຕ່າງໆ ມາແປະ ແລະຫຍິບຕໍ່ກັນໄປຈົນ ໄດ້ຕາມຂະໜາດນັ້ນ ວິທີຕັດກະ ແລະ ຫຍິບທັງໝົດ ທ່ານຮຽກວ່າ “ການທຳຜ້າກະຖິນ” ການທຳຜ້າກະຖິນນັ້ນ ຈຶ່ງຕ້ອງການພຣະສົງຕັ້ງແຕ່ ໕ ອົງຂຶ້ນໄປ ຕໍ່າກວ່ານັ້ນບໍ່ໄດ້, ດ້ວຍເຫດວ່າ ມີພິທີການເຮັດຜ້າກະຖິນນັ້ນ ເປັນດັ່ງນີ້ ຄືວ່າ “ພຣະພິກຂຸ 4 ອົງ ທຳໜ້າທີ່ຂຶງຜ້າຢູ່ 4 ແຈຂອງໄມ້ສະດຶງອົງລະແຈ ອີກອົງໜຶ່ງທີໜ້າທີ່ຫຍິບຜ້າ.

ຄຳວ່າ ການເຮັດຜ້າກະຖິນ ກໍຄືກຳນົດເອົາຜ້າຈີວອນຜືນໃດຜືນໜຶ່ງ “ຜ້າຈີວອນແມ່ນຫຍັງ?” ຜ້າຈີວອນນັ້ນເຮົາຮຽກເອົາຜ້າ “ທັງໝົດທີ່ເປັນປັດໄຈສຳຄັນຂອງພຣະພິກຂຸ” ຈີວອນໃນຄວາມໝາຍຂອງຜ້າ ກໍຄື ຜ້ານຸ່ງຫົ່ມຂອງພຣະພິກຂຸທັງໝົດ ເຊິ່ງຮຽກຕາມພາສາປາລີວ່າ “ຜ້າໄຕຣ” ຫາກຮຽກຕາມຜາສາລາວວ່າ “ຜາໄກຼ” ຄຳວ່າ “ຜ້າໄກຼ ຫຼືຜ້າໄຕຣ” ກໍຕາມລ້ວນແຕ່ ແປວ່າ “ຜ້າ 3 ຜືນ” ໃນຜ້າສາມຜືນນັ້ນມີຄື “ສັງຄາຕິ, ອຸຕຕະຣະສັງຄັງ, ອັນຕະຣະວະສັງສະກັງ” ເມື່ອຮຽກຕາມພາສາລາວ ຮຽກວ່າ “ຜ້າສັງຄາ, ຜ້າຄຸມ ແລະຜ້າສະບົງ” ການເຮັດກະຖິນນັ້ນທ່ານໃຫ້ເຮັດຜືນໃດຜືນໜຶ່ງໃນ 3 ຜືນກໍໄດ້ ຫຼືເຮັດທັງສາມ ຜືນກໍໄດ້ ທັງນີ້ແມ່ນອີງອາໄສ ເວລາ ແລະວັດຖຸພໍ, ແຕ່ເວລາອະທິຖານ ການ ແລະຄອງກະຖິນນັ້ນ ໃຫ້ກຳນົດເອົາສະເພາະ ຜ້າຜືນໃດ ຜືນໜຶ່ງໃນ 3 ຜືນ ທັງນີ້ແມ່ນເພື່ອປະໂຫຍດໃນການຖືຄອງກະຖິນ ແລະນອກຈາກນັ້ນ ເປັນພຽງແຕ່ຜ້າປະກອບ ຮຽກວ່າ “ປະຣິຂະຣະໂຈຣັນຈະ” ຄືຜ້າບໍຣິຂານ ທີ່ໃຊ້ປະກອບໃນຜ້າໄກຼ, ຫາກມີຜ້ານອກຈາກໄກຼທີ່ເປັນອົງກະຖິນແລ້ວ ໃຫ້ຮຽກວ່າ “ຜ້າບໍຣິວານກະຖິນ” ວັດຖຸເຄື່ອງທານໃນກອງກະຖິນ ຈະເປັນຫຍັງກໍຕາມນັບແຕ່ຕຽງ ເສື່ອ ສາດ ໝອນ ມຸ້ງໃຫ້ຮຽກວ່າ ບໍຣິວານກະຖິນ ຫຼືເຄື່ອງກອງກະຖິນ, ຄວາມສຳຄັນກໍເດັ່ນໄປໃນການໃຊ້ສອຍ ຕາມໜ້າທີ່ຂອງສິ່ງຂອງນັ້ນໆໄປ

ການເຮັດຜ້າກະຖິນ ໃນລັກສະນະ ຄືນັບແຕ່ຕັດ, ຫຍິບ, ຍ້ອມ ໃຫ້ສຳເຣັດລົງໃນວັນດຽວນັ້ນ ແມ່ນມີເປົ້າໝາຍ ໃຫ້ສົງພ້ອມພຽງກັນດ້ວຍຄວາມສາມັກຄີ ຮ່ວມໃຈກັນໃຫ້ເກີດຂຶ້ນແລ້ວໃນວັນນັ້ນ ແລະ ໃຫ້ສຳເລັດລົງໃນວັນນັ້ນ ຜ້າກະຖິນທ່ານຈຶ່ງຈັດເປັນ “ມະຫາສາມັກຄີອີກທາງໜຶ່ງ” ຮຽກວ່າ “ສັງຄະສາມັກຄີ” ການທອດຖວາຍຜ້າກະຖິນຈຶ່ງຈັດເຂົ້າໃນ ປະເພດ “ສັງຄະທານ”, ສຳລັບໄມ້ສະດຶງ ທີ່ເປັນແມ່ແບບຂອງການຕັດຜ້າ ຈີວອນນັ້ນ ໃຫ້ເກັບມ້ຽນໄວ້ໃຊ້ໃນປີຕໍ່ໄປ ແຕ່ການເກັບຮັກສາຈົນໃຫ້ເປັນຮູບຮ່າງໄວ້ນັ້ນແມ່ນໃຫ້ເກັບໄວ້ຈົນຮອດ ເດືອນ 4 ເພັງແລ້ວຈຶ່ງທຳການຮື້ຖອນ ວິທີນີ້ຈຶ່ງຮຽກວ່າ “ເດາະ” ສະນັ້ນຄຳວ່າ “ກະຖິນເດາະ ຫຼືເດາະກະຖິນ” ໝາຍເຖິງການຮື້ໄມ້ແບບ ເພື່ອເກັບໄວ້ໃຊ້ໃນໂອກາດໜ້າ.

ກະຖິນນັ້ນເປັນຊື່ຂອງຜ້າ ແລະ ຕ້ອງເຮັດໃນເຂດທີ່ກຳນົດເວລາ ເຮັດກ່ອນ ຫຼື ຫຼັງເຂດກຳນົດ ບໍ່ຖືວ່າ“ຜ້າກະຖິນ” ການທອດຖວາຍຜ້າກະຖິນກຳນົດໃຫ້ເຮັດພຽງ 1 ເດືອນເທົ່ານັ້ນ ຄື ແຮມ 1 ຄ່ຳເດືອນ 11 ຈົນຮອດຂຶ້ນ 15 ຄ່ຳ ເດືອນ 12 ນອກນັ້ນເລີຍເຂດກະຖິນ

ຜ້າທີ່ນຳເອົາເຮັດຜ້າກະຖິນໄດ້ມີອະນຸຍາດດັ່ງນີ້:

1. ຜ້າໃໝ່ (ຄືຜ້າໃໝ່ໆຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຕັດ, ຍ້ອມ ແລະຫາມາໃໝ່ໆ).
2. ຜ້າທຽມໃໝ່ (ຄືຜ້າທີ່ທີ່ຮັກສາໄວ້ນານແລ້ວທີ່ຍັງບໍ່ທັນໃຊ້, ຜ້າໃຊ້ແລ້ວທັງເກົ່າດ້ວຍ ແຕ່ນຳມາຊັກ ຟອກຍ້ອມໃໝ່)
3. ຜ້າບັງສະກຸນ (ຄືຜ້າທີ່ເຂົາຖິ້ມແລ້ວ, ຜ້າເປື້ອນດ້ວຍຝຸ່ນ, ຜ້າຫໍ່ສົບ ໄດ້ມາແລ້ວເອົາມາຊັກຟອກ ແລະ ຍ້ອມ).
4. ຜ້າຕົກຕາມຮ້ານ (ໝາຍເອົາຜ້າທີ່ເຂົາຂາຍໃນຕລາດ ມີລັກສະນະ 2 ແບບ ຄື ຜ້າທີ່ຕັດຫຍິບສຳເຣັດຮູບແລ້ວ, ແລະຜ້າທີ່ ຍັງບໍ່ທັນຕັດສຳເຣັດຮູບ).

ຜູ້ທີ່ຈະຖວາຍຜ້າກະຖິນ ຫຼືຜູ້ທີ່ເຮົາຮຽກວ່າ “ເຈົ້າພາບກະຖິນນັ້ນ” ບໍ່ມີກຳນົດວ່າເປັນໃຜ ? ບໍ່ກຳນົດອາຍຸ  ນັບຕັ້ງແຕ່ ຜູ້ໃຫຍ່ຮອດເດັກນ້ອຍທີ່ຮູ້ຄວາມແລ້ວ, ບໍ່ກຳນົດຖານະທາງຊົນຊັ້ນ ນັບຕັ້ງແຕ່ຄົນທຸກ, ເສັຍອົງຄະ ຄົນຮັ່ງມີສີສຸກ ເສດຖີມີ ຮັ່ງ ຈົນຮອດຜູ້ນຳຂັ້ນສູງ ສະໄໝບູຮານຄືຮອດພະຍາຣາຊາ ແລະພຣະພິຂຸສົງ ແລະສາມະເນນເອງ ກໍເປັນເຈົ້າສັດທາຖວາຍໄດ້

ບຸນກະກະຖິນ ເປັນບຸນກິຣິຍາວັດຖຸ ໝາຍຄວາມວ່າການຖວາຍຜ້າກະຖິນະທານ ແກ່ພຣະພິກຂຸຜູ້ຈຳພັນສາ ການຖ້ວນໄຕຣມາດຄົບ 3 ເດືອນ ເພື່ອສົງເຄາະ, ອະນຸເຄາະ ຜູ້ປະພຶດດີ ປະຕິບັດຊອບ ໃຫ້ມີຜ້ານຸ່ງຫົ່ມໃໝ່ ຈະໄດ້ຜັດປ່ຽນຂອງເກົ່າທີ່ຂາດເສັຍ, ການທຳບຸນດ້ວຍຜ້າກະຖິນ ຫຼືຮຽກວ່າ “ທອດກະຖິນ” ຄື ເຈົ້າພາບຖືຜ້າໄວ້ກ່າວຄຳຖວາຍຜ້າໃຫ້ເປັນຜ້າກະຖິນ ແລ້ວນຳເອົາຜ້າໄປວາງລົງ ທ່າມກາງພິກຂຸສົງ ພຣະພິກຂຸທີ່ລົງມະຕິກັນເອງຕາມພຣະວິໄນແລ້ວ ກ່າວຄຳອຸປະໂລກະນະກັມ(ອຸປະໂລກຜ້າກະຖິນ) ໝາຍຄວາມວ່າທຳໃຫ້ ຜ້ານັ້ນ ເປັນຜ້າກະຖິນຕາມພຣະທັມມະວິໄນ ເຊິ່ງເປັນໜ້າທີ່ຂອງພຣະພິກຂຸໂດຍສ່ວນດຽວ ຕໍ່ແຕ່ນີ້ໄປຍາດໂຍມ ບໍ່ໄດ້ມີສ່ວນກ່ຽວຂອງແລ້ວ ຖືເປັນວຽກຂອງສົງ, ລັກສະນະເຊັ່ນນີ້ ຮຽກວ່າສັງຄະກັມ, ເປັນອັນວ່າແລ້ວວຽກການທອດກະ ຖິນສຳລັບສຳລັບຍາດໂຍມແລ້ວ.

ສຳລັບຍາດໂຍມ ນຶກວ່າການເຮັດຜ້າກະຖິນເປັນເລື່ອງຍາກ ກໍບໍ່ຍາກປານໃດສຳລັບປັດຈຸບັນ ເພາະມີ ສັງຄາມະຕິ ແລະ ຊົງອະນຸຍາດໃຫ້ເຮັດໄດ້ຫຼາຍວີທິເຊັ່ນ ການເລືອກຜ້າ, ການຫາຜ້າ, ກຳນົດອາຍຸ ແລະຊົນຊັ້ນ ຕະຫຼອດວິທິເຮັດນັ້ນກໍມີດັ່ງນີ້:

1. ເຮັດເປັນຜ້າມະຫາກະຖິນ(ຕັ້ງກອງມະຫາທານອັນໃຫຍ່ມີບໍຣິຂານ ແລະບໍຣິວານອັນຫຼາຍ ແລະຊັກ ຊວນອວນຮຽກພີ່ນ້ອງ ລູກຫຼານທັງຢູ່ໃກ້ຢູ່ໄກມາຮ່ວມເປັນເຈົ້າພາບ ຮ່ວມອະນຸໂມທະນາ ຫ້າງຫາກະກຽມຫຼາຍວັນ)
2. ຈຸລະກະຖິນ ຫຼືກະຖິນ (ຄືກະຖິນທີ່ບໍ່ໄດ້ກະກຽມຟ້າວເຮັດຟ້າວທຳໃຫ້ແລ້ວໃນມື້ໜຶ່ງວັນດຽວ ຈະມີບໍລິວານຫຼືບໍລິຂານ ຫຼາຍນ້ອຍ ພຽງໃດກໍໄດ້ ຂໍພຽງແຕ່ໃຫ້ມີຜ້າຈີວອນ ໑ ຜືນຂຶ້ນໄປເປັນອັນໃຊ້ໄດ້ ພ້ອມທັງບໍລິວານ ທີ່ຫາໄດ້).
3. ກະຖິນສາມັກຄື (ຄືກັບຜ້າມະຫາກະຖິນທຸກຢ່າງຕ່າງແຕ່ວ່າມີເຈົ້າພາບຫຼາຍຄົນ ຈະເປັນບຸກຄົນ ຫຼືອົງກອນຍ່ອມໄດ້ທັງນັ້ນ)
4. ກະຖິນຕົກຄ້າງ (ຈະເຮັດແບບໃດກໍໄດ້ໃນ ໓ ແບບທີ່ວ່າມາ ພຽງແຕ່ວ່າວັດທີ່ໄປທອດນັ້ນບໍ່ມີໃຜປັກກະຖິນໄວ້ກ່ອນ ຫຼືວ່າປີນີ້ ບໍ່ມີເຈົ້າພາບໃດມາທອດແນ່ນອນ ກໍໄປທອດຖວາຍວັດນັ້ນ ແມ່ນວິທີການແກ້ໄຂກະຖິນ ຕົກຄ້າງ).

ກະຖິນ ເປັນຊື່ຂອງສັງຄະກັມ ຄືກິດຈະກັມຂອງສົງ(ສົງໝາຍເຖິງໝູ່ ເຖິງຄະນະ) ຕ້ອງມີການສູດ ການ ປະກາດ ຄວາມເຫັນຊອບ ຈາກທີ່ປະຊຸມສົງ ໃນການທີ່ຈະມອບຜ້າກະຖິນໃຫ້ແກ່ພຣະພິກຂຸອົງໃດອົງໜຶ່ງ ເມື່ອທຳຈີວອນສຳເຣັດແລ້ວ ດ້ວຍຄວາມຮ່ວມມື ຂອງພິກຂຸສົງທັງຫຼາຍ ເພື່ອຈະໄດ້ເປີດໂອກາດຂະຫຍາຍເວລາໃຫ້ພຣະພິກຂຸອົງອື່ນເຮັດ ຫຼື ຮັບຈີວອນໄດ້ອີກ ຈຶ່ງມີພຸດທານຸຍາດໃຫ້ຂະຫຍາຍເວລາໄປຮອດເດືອນ 4 ເພັງ, ທັງນີ້ກໍເພາະສະໄໝພຸດທະການນັ້ນການຫາຜ້າ ມາເຮັດຈີວອນ ແມ່ນຫາໄດ້ຍາກ ແລະກໍບໍ່ຊົງອະນຸຍາດໃຫ້ພິກຂຸສະສົມຜ້າໄວ້ເກີນ 10 ວັນ ແຕ່ເມື່ອພຣະພິກຂຸອົງໃດ ໄດ້ຊ່ວຍກັນທຳຈີວອນ ຄືຮ່ວມສັງຄະກັມ ຫຼືຮ່ວມອະນຸໂມທະນາກະຖິນ ຊົງອະນຸຍາດໃຫ້ສະແຫວງຫາຜ້າ ແລະເກັບສະສົມຈີວອນ ໄດ້ຈົນຕະຫຼອດລະດຸໜາວ ຈົນເຖິງ 15 ຄ່ຳ ເດືອນ 4 ວິທີເກັບຜ້ານີ້ຊົງຮຽກວ່າ “ວິກັບ” ກາຍເດືອນ 4 ເພັງໄປໃຫ້ສະຫຼະຜ້າ ດ້ວຍການຖອນຜ້າ, ຈາກຄວາມໝາຍຂ້າງເທິງນີ້ ມີຄວາມກ່ຽວຂ້ອງກັນ ຄື ເມື່ອສົງທຳສັງຄະກັມເຣື່ອງຜ້າກະຖິນແລ້ວ ສົງທຳການອະນຸໂມທະນາ ຄືສະແດງຄວາມຍິນດີ ວ່າໄດ້ການກະຖິນແລ້ວ, ຄຳວ່າການກະຖິນນັ້ນ ຄືການຄາດຜ້າ ກະຜ້າ ແລະທາບຜ້າ ລົງກັບໄມ້ ເພື່ອຕັດຫຍິບ ຍ້ອມເຮັດເປັນຜືນ ແລ້ວກຳນົດເອົາຜືນໃດຜືນໜຶ່ງໃນ 3 ຜືນນັ້ນເຮັດເປັນກະຖິນ.

ອີກຄຳໜຶ່ງ ທີ່ມັກໄດ້ຍິນໃນຂະນະທີ່ທອດກະຖິນນັ້ນ ຄືຄຳວ່າ “ອະປະໂລກກະຖິນ” ໝາຍເຖິງພຣະພິກ ຂຸອົງໃດອົງໜຶ່ງກ່າວຂຶ້ນ ໃນທີ່ປະຊຸມ ຖາມຄວາມເຫັນຊອບວ່າຄວນມີການການກະຖິນບໍຫຼືບໍ່? ເມື່ອເຫັນຊອບ ຮ່ວມກັນແລ້ວ ຄວນຖວາຍແກ່ ພຣະພິກຂຸ ອົງໃດ ? ການປຶກສາຫາລືການຖາມຄວາມເຫັນເຊັ່ນນີ້ຮຽກວ່າອະປະ ໂລກ(ອ່ານວ່າ ອະ-ປະ-ໂຫຼກ) ເມື່ອອະປະໂລກແລ້ວ ກໍຕ້ອງ ສູດປະກາດເປັນການສົງ ຈຶ່ງຖືວ່າເປັນສັງຄະກັມ ຫຼືກະຖີນັຕຖາກິດ ດັ່ງທີ່ກ່າວໄວ້ແລ້ວ.

ມີຂໍສົງໄສອີກຢ່າງໜຶ່ງວ່າ ວັດທີ່ບໍ່ມີສິມທອດຖວາຍຜ້າກະຖິນໄດ້ບໍ ? ຄວາມຈິງແລ້ວການທອດກະຖິນ ນັ້ນຈະທອດທີ່ໃດກໍໄດ້ ທອດທີ່ວັດບ້ານ, ວັດປ່າ, ສຳນັກສົງທີ່ບໍ່ແມ່ນວັດ ແຕ່ພຣະສົງໄປຈຳພັນສາຢູ່ ກໍຍ່ອມໄດ້ ທັ້ງ ແຕ່ເວລາທຳສັງຄະກັມນັ້ນ ພຣະສົງກໍຕ້ອງໄປທຳກັນຢູ່ສິມ ຫຼືເຂດທີ່ສົງກຳນົດແລ້ວ, ເຊັ່ນໄປສູດຢູ່ສິມໃນວັດ ທີ່ມີສິມ ຫຼືກຳນົດສະຖານທີ່ຕ່າງໆຕາມ ພຣະວິໄນ ກຳນົດ

ວັດວັດບໍ່ມີພຣະມີແຕ່ສາມະເນນເດ ຖອດກະຖິນໄດ້ບໍ ? ຕ້ອງຕອບວ່າ “ບໍ່ໄດ້” ເພາະວ່າ “ຄຳວ່າ ພິກຂຸສົງ” ຈຶ່ງໝາຍເຖິງພຣະພິກຂຸແຕ່ 4 ອົງຂຶ້ນໄປ, ແລ້ວວັດມີພຣະແຕ່ 3 ອົງເດຖອດກະຖິນໄດ້ບໍ ? ກໍຕອບ ໃນທຳນອງດຽວກັນວ່າ “ເພາະກະຖິນເປັນສັງຄະກັມ ຕ້ອງມີພຣະພິກຂຸສົງແຕ່ 4 ອົງຂຶ້ນໄປ ແມ່ນແຕ່ມີພຣະ ເກີນ 5 ອົງ ແຕ່ວ່າພຣະສົງທີ່ອະທິຖານເຂົ້າພັນສາພຽງແຕ່ 3 ອົງ ຫຼືພຣະສົງບາງອົງ ຂາດພັນສາກໍຖວາຍຜ້າ ກະຖິນບໍ່ໄດ້ ແຕ່ກໍມີການອະນຸໂລມເຮັດກັນມາ ເນື່ອງຈາກວ່າວັດບາງວັດດຽວນີ້ ຫາພຣະເກີນຫ້າອົງຈຳພັນສາຍາກແລ້ວ.

ໃນປັດຈຸບັນນີ້ ມີຜູ້ຖວາຍຜ້າກະຖິນກັນຢ່າງແຜ່ຫຼາຍ ດ້ວຍປັດໄຈຫຼາຍປະການ ເຊັ່ນ ຄົນຮັ່ງມີຫຼາຍຂຶ້ນ, ການຫາຜ້າໄດ້ງ່າຍຂຶ້ນ ການທີ່ຫາຜ້າມາເຮັດກະຖິນນັ້ນ ແມ່ນວ່າຫາຊື້ເອົາຕາມຮ້ານແມ່ນມີຫຼາຍ ແລະອີກຢ່າງໜຶ່ງການນິຍົມກັນເຮັດບຸນກະຖິນຢ່າງແຜ່ຫຼາຍໃນທົ່ວປະເທດນັ້ນ ຖືເປັນປະເພນີນິຍົມທີ່ກໍ່ໃຫ້ເກີດ ມະຫາກຸສົນຫຼາຍຢ່າງ ໂດຍສະເພາະແລ້ວຖືເປັນການປົກປັກຮັກສາ ແລະສືບທອດພຣະພຸດທະສາສນາໃຫ້ຍືນຍົງສະຖາພອນ ໄປທົ່ວກາລະອາວະສານ ແລະການທອດກະຖິນຍັງເປັນການສ້າງສາທາລະນະປະໂຫຍດໃຫ້ແກ່ສາສນາ ກໍຄືຊາດ ໂດຍທີ່ ປັດໄຈ ເງິນຄຳທີ່ໄດ້ຈາກການອະນຸໂມທະນາບຸນຂອງຍາດພີ່ນ້ອງນັ້ນ ຍັງໄດ້ເອົາໄປປະຕິສັງສອນວັດ, ໂຮງຮຽນ ຂອງວັດ ຫຼືຂອງບ້ານໄດ້ ນັບວ່າພັດທະນາຊາດສາສນາໄປພ້ອມໆກັນ.

ສະນັ້ນ, ຍາດໂຍມຜູ້ຫວັງຄວາມສຸກຄວາມຈະເລີນໃນໂລກນີ້ ຈົ່ງຂ້ຽວເຮັດຂ້ຽວທຳ ຄັນເຮົາໄປລໍເວລາ ກໍກາຍເປັນການປະໝາດ ໃນຊີວິດ ແລະຊັບສິນ ເພາະທຸກຢ່າງບໍ່ແນ່ນອນນັ້ນເອງ.

ຂອບໃຈຂໍ້ມູນ: web: dhammalao

@ ກັມມາທິການເຜີຍແຜ່ສີລະທັມ ແລະ ປະຕິບັດກັມມະຖານ ສູນກາງ